2 Δεκεμβρίου 2017, 73
ολόκληρα χρόνια από την περίφημη μάχη του Κιλκίς, (4 Νοεμβρίου του ’44),
όπου συνέβη η πιο αιματηρή σύγκρουση μεταξύ του ΕΛΑΣ και
ταγματασφαλιτών που είχαν μαζευτεί στην πόλη, έλαβε χώρα μια πολύ
σημαντική εκδήλωση του «Ομίλου για την Ιστορία του Κιλκίς». Μια εκδήλωση
όπου για πρώτη φορά έγινε επίσημη συζήτηση στην πόλη μας για τα θλιβερά
γεγονότα του Νοεμβρίου του 1944.
Τον λόγο πήρε ένας αυτόπτης μάρτυρας, ο δάσκαλος Ανδρέας Αγτζίδης και ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης. Κατέκλυσαν την αίθουσα του επιμελητηρίου Κιλκίς πολλά παιδιά και λιγότερα εγγόνια των ανθρώπων που με τρόμο έζησαν τις πολύνεκρες μάχες εκείνη τη μέρα του Νοέμβρη και τις σφαγές που επακολούθησαν τις επόμενες μέρες. Το ιστορικό γεγονός έχει καταγραφεί, αυτό που δεν έχει ίσως καταγραφεί συστηματικά ήταν οι συνέπειες του στις ζωές των κατοίκων της πόλης μας, στις ζωές των οικογενειών μας και του καθένα χωριστά.
Κληρονομώντας το τραύμα
Μία εμφύλια σύγκρουση αφήνει πίσω της πολλά θύματα και για πολλές δεκαετίες, γιατί οι λογαριασμοί κληροδοτούνται στις επόμενες γενιές. Μπορούσες πράγματι να προσέξεις στην αίθουσα τα πρόσωπα των ανθρώπων που προσήλθαν, όλοι είχαν τις προσωπικές τους θύμησες, όλοι κουβαλούσαν το παρελθόν, αλλά αυτή τη φορά διαφορετικά. Ο χρόνος πέρασε, η οικονομική συγκυρία επιτακτικά απαιτεί την προσοχή μας, η γενιά εκείνη αποχώρησε. Όλοι ήταν εκεί για να μάθουν, να καταλάβουν με περισσότερες λεπτομέρειες τι συνέβη εκείνες τις τραγικές ώρες του Νοέμβρη στην πόλη μας και γιατί. Ο θυμός όμως έχει υποχωρήσει και τώρα μπορεί να αρχίσει η συζήτηση. Τώρα η πόλη μπορεί να ξαναβρεί ίσως την παλιά της ενότητα.
Είμαστε κάτοικοι του ίδιου τόπου, αδέρφια και γείτονες. Εκείνα τα γεγονότα ήταν μια τραγική παρένθεση, μια αρνητικότητα της ιστορίας, τώρα η πόλη πρέπει να βρει τον συλλογικό της ρυθμό και ίσως αυτό να είναι επιτακτική ανάγκη. Να οικοδομήσουμε την συλλογική μας ενότητα, για να αντιμετωπίσουμε τη νέα αρνητικότητα της συγκυρίας. Έρχονται οι συνθήκες και μας αναγκάζουν κάθε φορά σε βίαιες προσαρμογές. Όμως εμείς παραμένουμε οργανικά κομμάτια αυτού του τόπου, αδέρφια και γείτονες. Και οι εφιαλτικές μέρες του Νοέμβρη του 1944 πέρα από τα τραύματα, μας μας άφησαν μια πολύτιμη γνώση. Τι εστί εμφύλιος και πόσο απευκταία πρέπει να είναι μία τέτοια κατάσταση. Ακόμη και σήμερα 73 χρόνια μετά, κάτι υπάρχει στον αέρα των σχέσεων ακόμη και των παιδιών μας από τη θύμηση εκείνων των εγκληματικών συμπεριφορών.
Ήταν πραγματικό ερώτημα όλα αυτά τα χρόνια πως μπορεί να λυθεί αυτός ο γόρδιος δεσμός που χωρίζει συντοπίτες και στερεί τον τόπο από μία ουσιαστική εγγύτητα των ανθρώπων που ζουν μαζί στην ίδια κοινότητα και έχουν τους ίδιους πόθους για τις οικογένειες τους και τα παιδιά τους. Και είναι πολλοί που στο βάθος του μυαλού τους αναγνωρίζουν αυτή την αδήριτη για την κοινωνία μας ανάγκη, αλλά αυτοί οι προβληματισμοί έμεναν στη σφαίρα της ιδιωτικής σκέψης και ίσως κάποιοι να πέρασαν και στην πράξη, λύνοντας τη συμπεριφορά τους και οικοδομώντας νέες σχέσεις με τους γείτονες και το παρελθόν.
Η καθαρτήρια λύση όμως σ΄ αυτόν τον συλλογικό γόρδιο δεσμό φάνηκε ίσως στην αίθουσα του επιμελητηρίου στις 2 Δεκεμβρίου, όπου ένας εκπρόσωπος της γενιάς που έζησε τα γεγονότα, πήρε το λόγο και μίλησε από καρδιάς για εκείνες τις ημέρες του 44 στο Κιλκίς.
Ετών 92, ο δάσκαλος Ανδρέας Αγτζίδης από το Σταυροχώρι. Ευθυτενής, με στεντόρεια φωνή, γνήσιο τέκνο εκείνης της εποχής, χωρίς καθόλου ο χρόνος να έχει αφήσει τα σημάδια του ή να αλλοιώσει τη σκέψη του, μας μετέφερε στο κλίμα εκείνης της εποχής, σαν ένας μορφωμένος άνθρωπος που έζησε το ζόφο και πραγματικά πόνεσε και προβληματίστηκε και προσπάθησε να ερμηνεύσει όλες τις καταστάσεις που προκάλεσε ο πιο αιματηρός παγκόσμιος πόλεμος και η εμφύλια διαμάχη που επακολούθησε. Δεν δίστασε να πει τη γνώμη του. Μίλησε για το ΕΑΜ και τόνισε τον πατριωτικό προσανατολισμό του, και αναφέρθηκε στα ανθρώπινα πάθη που ξεπερνούσαν ή κρύβονταν πίσω από ιδεολογίες και προκάλεσαν αυτό το φρικτό μακελειό σ έναν τόπο που μόλις αριθμούσε λίγες δεκαετίες κοινής συνύπαρξης και κοινής μοίρας.
Ένας σκεπτόμενος άνθρωπος που συντάχτηκε με την Αριστερά αλλά όχι υπακούοντας τυφλά σε κελεύσματα που παραβίαζαν τη λογική και την ηθική του. Θέλει μεγάλη δύναμη ψυχής και πραγματικά καθαρό μυαλό να είναι έτσι κάποιος σε συνθήκες πολέμου και εμφυλίου, σε εποχές που οι ιδεολογίες φανάτιζαν και τύφλωναν, σε εποχές που δεν υπήρχαν στοιχεία για το ποιος θα είναι ο νικητής.
Το παρελθόν ήταν εκεί και ο Ανδρέας Αγτζίδης, ήταν ο κρίκος που το συνέδεε με το παρόν, ήταν αυτός που με οξυδέρκεια αλλά και μετά λόγου γνώσεως στα 92 του χρόνια, σκιαγράφησε το ποθούμενο, ένα όραμα για αυτόν τον τόπο, ένα κοινό όραμα όπου η λέξη πατρίδα μπορεί να συνυπάρξει με το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη, γιατί πέρα από ιδεολογίες και αλλότρια συμφέροντα, είμαστε παιδιά αυτής της γης, οργανικά κομμάτια μιας κοινότητας που μας δένει σε ένα κοινό καθημερινό παρόν και ένα κοινό καθημερινό μέλλον.
Ο Ανδρέας Αγτζίδης, μια δυνατή προσωπικότητα όπως πολλοί άνθρωποι εκείνης της γενιάς, μορφωμένος, δάσκαλος, και χρόνια συνδικαλιστής, έδειξε πώς ο χρόνος καταξιώνει μια γενιά. Έζησαν πολέμους και συρράξεις, και όμως πολλοί απ’ αυτούς είναι ακόμη στις επάλξεις της ζωής, είναι εκεί στα καφενεία της πόλης, γνήσιες πατρικές μορφές, με όνειρα για τα παιδιά τους, με κουράγιο να αντέξουν για να βοηθήσουν τους επόμενους στις δύσκολες συνθήκες που προέκυψαν στην πατρίδα μας.
Από την εμπειρία στην ερμηνεία
Όμως ο Ανδρέας Αγτζίδης έχει και άλλες ποιότητες. Είναι δάσκαλος, από τους δασκάλους που έμπαιναν στην αίθουσα και μάθαιναν το δρόμο της γνώσης στα μικρά παιδιά για να τα κάνουν ικανά να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες της ζωής. Είναι απ’ αυτούς που εκπαίδευσε πολλές γενιές και έβαλε τη βάση ούτως ώστε πολλά παιδιά να αποκωδικοποιήσουν με το δικό τους τρόπο τι συμβαίνει γύρω τους. Ήταν εκεί μαθητές του, με παραδοχή ότι αυτός ήταν ο μέντοράς τους. Σίγουρα η δύναμη του και η σκέψη του σημάδεψε γενιές και γενιές. Είναι από τα πράγματα και τις καταστάσεις που δεν προλαβαίνει να καταγράψει η ιστορία, έτσι όπως τρέχει ασθμαίνοντας να προλάβει να καταγράψει και να αποκωδικοποιήσει πράγματα που έχουν ήδη συμβεί και αποτελούν παρελθόν. Όμως εμείς ζούμε σ αυτόν τον τόπο και μπορούμε να μιλάμε για τις δικές μας ζωές και εμπειρίες.
Έτσι, στην κατάμεστη μικρή αίθουσα του επιμελητηρίου συνυπήρξαν πολλές πραγματικότητες, το παρελθόν όπως το έζησε ένας μορφωμένος δάσκαλος της εποχής, η ανάλυση ενός επιστήμονα που είπε ότι το μακελειό του Νοέμβρη του 1944 στο Κιλκίς δεν είναι μια μοναδική περίπτωση, προηγήθηκαν ανάλογες καταστάσεις σε άλλα μέρη της Ευρώπης, αλλά και πλήθος κόσμου όλων των ηλικιών και κυρίως νέοι άνθρωποι με αγωνία να ακούσουν και να καταλάβουν τι συνέβη στον τόπο τους και στους ίδιους πολλές δεκαετίες μετά.
Ήταν μια καινούρια αρχή, και μόλις προλαβαίνουμε να συνομιλήσουμε δημόσια με τους πρωταγωνιστές του παρελθόντος μας, αυτή τη φορά με στόχο να κλείσουμε τα τραύματά μας και να προχωρήσουμε στο μέλλον πιο ελεύθεροι από καταστάσεις που άλλοι προδιέγραψαν για μας...
(*) Η Π. Κακανοπούλου είναι ιστορικός, δημοσιογράφος
http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/me-aformi-tin-ekdilosi-gia-ti-maxi-toy-kilkis-toy-44-tin-teleytaia-maxi-tis-kato
γεγονότα του Νοεμβρίου του 1944.
Τον λόγο πήρε ένας αυτόπτης μάρτυρας, ο δάσκαλος Ανδρέας Αγτζίδης και ο καθηγητής Νίκος Μαραντζίδης. Κατέκλυσαν την αίθουσα του επιμελητηρίου Κιλκίς πολλά παιδιά και λιγότερα εγγόνια των ανθρώπων που με τρόμο έζησαν τις πολύνεκρες μάχες εκείνη τη μέρα του Νοέμβρη και τις σφαγές που επακολούθησαν τις επόμενες μέρες. Το ιστορικό γεγονός έχει καταγραφεί, αυτό που δεν έχει ίσως καταγραφεί συστηματικά ήταν οι συνέπειες του στις ζωές των κατοίκων της πόλης μας, στις ζωές των οικογενειών μας και του καθένα χωριστά.
Κληρονομώντας το τραύμα
Μία εμφύλια σύγκρουση αφήνει πίσω της πολλά θύματα και για πολλές δεκαετίες, γιατί οι λογαριασμοί κληροδοτούνται στις επόμενες γενιές. Μπορούσες πράγματι να προσέξεις στην αίθουσα τα πρόσωπα των ανθρώπων που προσήλθαν, όλοι είχαν τις προσωπικές τους θύμησες, όλοι κουβαλούσαν το παρελθόν, αλλά αυτή τη φορά διαφορετικά. Ο χρόνος πέρασε, η οικονομική συγκυρία επιτακτικά απαιτεί την προσοχή μας, η γενιά εκείνη αποχώρησε. Όλοι ήταν εκεί για να μάθουν, να καταλάβουν με περισσότερες λεπτομέρειες τι συνέβη εκείνες τις τραγικές ώρες του Νοέμβρη στην πόλη μας και γιατί. Ο θυμός όμως έχει υποχωρήσει και τώρα μπορεί να αρχίσει η συζήτηση. Τώρα η πόλη μπορεί να ξαναβρεί ίσως την παλιά της ενότητα.
Είμαστε κάτοικοι του ίδιου τόπου, αδέρφια και γείτονες. Εκείνα τα γεγονότα ήταν μια τραγική παρένθεση, μια αρνητικότητα της ιστορίας, τώρα η πόλη πρέπει να βρει τον συλλογικό της ρυθμό και ίσως αυτό να είναι επιτακτική ανάγκη. Να οικοδομήσουμε την συλλογική μας ενότητα, για να αντιμετωπίσουμε τη νέα αρνητικότητα της συγκυρίας. Έρχονται οι συνθήκες και μας αναγκάζουν κάθε φορά σε βίαιες προσαρμογές. Όμως εμείς παραμένουμε οργανικά κομμάτια αυτού του τόπου, αδέρφια και γείτονες. Και οι εφιαλτικές μέρες του Νοέμβρη του 1944 πέρα από τα τραύματα, μας μας άφησαν μια πολύτιμη γνώση. Τι εστί εμφύλιος και πόσο απευκταία πρέπει να είναι μία τέτοια κατάσταση. Ακόμη και σήμερα 73 χρόνια μετά, κάτι υπάρχει στον αέρα των σχέσεων ακόμη και των παιδιών μας από τη θύμηση εκείνων των εγκληματικών συμπεριφορών.
Ήταν πραγματικό ερώτημα όλα αυτά τα χρόνια πως μπορεί να λυθεί αυτός ο γόρδιος δεσμός που χωρίζει συντοπίτες και στερεί τον τόπο από μία ουσιαστική εγγύτητα των ανθρώπων που ζουν μαζί στην ίδια κοινότητα και έχουν τους ίδιους πόθους για τις οικογένειες τους και τα παιδιά τους. Και είναι πολλοί που στο βάθος του μυαλού τους αναγνωρίζουν αυτή την αδήριτη για την κοινωνία μας ανάγκη, αλλά αυτοί οι προβληματισμοί έμεναν στη σφαίρα της ιδιωτικής σκέψης και ίσως κάποιοι να πέρασαν και στην πράξη, λύνοντας τη συμπεριφορά τους και οικοδομώντας νέες σχέσεις με τους γείτονες και το παρελθόν.
Η καθαρτήρια λύση όμως σ΄ αυτόν τον συλλογικό γόρδιο δεσμό φάνηκε ίσως στην αίθουσα του επιμελητηρίου στις 2 Δεκεμβρίου, όπου ένας εκπρόσωπος της γενιάς που έζησε τα γεγονότα, πήρε το λόγο και μίλησε από καρδιάς για εκείνες τις ημέρες του 44 στο Κιλκίς.
Ετών 92, ο δάσκαλος Ανδρέας Αγτζίδης από το Σταυροχώρι. Ευθυτενής, με στεντόρεια φωνή, γνήσιο τέκνο εκείνης της εποχής, χωρίς καθόλου ο χρόνος να έχει αφήσει τα σημάδια του ή να αλλοιώσει τη σκέψη του, μας μετέφερε στο κλίμα εκείνης της εποχής, σαν ένας μορφωμένος άνθρωπος που έζησε το ζόφο και πραγματικά πόνεσε και προβληματίστηκε και προσπάθησε να ερμηνεύσει όλες τις καταστάσεις που προκάλεσε ο πιο αιματηρός παγκόσμιος πόλεμος και η εμφύλια διαμάχη που επακολούθησε. Δεν δίστασε να πει τη γνώμη του. Μίλησε για το ΕΑΜ και τόνισε τον πατριωτικό προσανατολισμό του, και αναφέρθηκε στα ανθρώπινα πάθη που ξεπερνούσαν ή κρύβονταν πίσω από ιδεολογίες και προκάλεσαν αυτό το φρικτό μακελειό σ έναν τόπο που μόλις αριθμούσε λίγες δεκαετίες κοινής συνύπαρξης και κοινής μοίρας.
Ένας σκεπτόμενος άνθρωπος που συντάχτηκε με την Αριστερά αλλά όχι υπακούοντας τυφλά σε κελεύσματα που παραβίαζαν τη λογική και την ηθική του. Θέλει μεγάλη δύναμη ψυχής και πραγματικά καθαρό μυαλό να είναι έτσι κάποιος σε συνθήκες πολέμου και εμφυλίου, σε εποχές που οι ιδεολογίες φανάτιζαν και τύφλωναν, σε εποχές που δεν υπήρχαν στοιχεία για το ποιος θα είναι ο νικητής.
Το παρελθόν ήταν εκεί και ο Ανδρέας Αγτζίδης, ήταν ο κρίκος που το συνέδεε με το παρόν, ήταν αυτός που με οξυδέρκεια αλλά και μετά λόγου γνώσεως στα 92 του χρόνια, σκιαγράφησε το ποθούμενο, ένα όραμα για αυτόν τον τόπο, ένα κοινό όραμα όπου η λέξη πατρίδα μπορεί να συνυπάρξει με το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη, γιατί πέρα από ιδεολογίες και αλλότρια συμφέροντα, είμαστε παιδιά αυτής της γης, οργανικά κομμάτια μιας κοινότητας που μας δένει σε ένα κοινό καθημερινό παρόν και ένα κοινό καθημερινό μέλλον.
Ο Ανδρέας Αγτζίδης, μια δυνατή προσωπικότητα όπως πολλοί άνθρωποι εκείνης της γενιάς, μορφωμένος, δάσκαλος, και χρόνια συνδικαλιστής, έδειξε πώς ο χρόνος καταξιώνει μια γενιά. Έζησαν πολέμους και συρράξεις, και όμως πολλοί απ’ αυτούς είναι ακόμη στις επάλξεις της ζωής, είναι εκεί στα καφενεία της πόλης, γνήσιες πατρικές μορφές, με όνειρα για τα παιδιά τους, με κουράγιο να αντέξουν για να βοηθήσουν τους επόμενους στις δύσκολες συνθήκες που προέκυψαν στην πατρίδα μας.
Από την εμπειρία στην ερμηνεία
Όμως ο Ανδρέας Αγτζίδης έχει και άλλες ποιότητες. Είναι δάσκαλος, από τους δασκάλους που έμπαιναν στην αίθουσα και μάθαιναν το δρόμο της γνώσης στα μικρά παιδιά για να τα κάνουν ικανά να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες της ζωής. Είναι απ’ αυτούς που εκπαίδευσε πολλές γενιές και έβαλε τη βάση ούτως ώστε πολλά παιδιά να αποκωδικοποιήσουν με το δικό τους τρόπο τι συμβαίνει γύρω τους. Ήταν εκεί μαθητές του, με παραδοχή ότι αυτός ήταν ο μέντοράς τους. Σίγουρα η δύναμη του και η σκέψη του σημάδεψε γενιές και γενιές. Είναι από τα πράγματα και τις καταστάσεις που δεν προλαβαίνει να καταγράψει η ιστορία, έτσι όπως τρέχει ασθμαίνοντας να προλάβει να καταγράψει και να αποκωδικοποιήσει πράγματα που έχουν ήδη συμβεί και αποτελούν παρελθόν. Όμως εμείς ζούμε σ αυτόν τον τόπο και μπορούμε να μιλάμε για τις δικές μας ζωές και εμπειρίες.
Έτσι, στην κατάμεστη μικρή αίθουσα του επιμελητηρίου συνυπήρξαν πολλές πραγματικότητες, το παρελθόν όπως το έζησε ένας μορφωμένος δάσκαλος της εποχής, η ανάλυση ενός επιστήμονα που είπε ότι το μακελειό του Νοέμβρη του 1944 στο Κιλκίς δεν είναι μια μοναδική περίπτωση, προηγήθηκαν ανάλογες καταστάσεις σε άλλα μέρη της Ευρώπης, αλλά και πλήθος κόσμου όλων των ηλικιών και κυρίως νέοι άνθρωποι με αγωνία να ακούσουν και να καταλάβουν τι συνέβη στον τόπο τους και στους ίδιους πολλές δεκαετίες μετά.
Ήταν μια καινούρια αρχή, και μόλις προλαβαίνουμε να συνομιλήσουμε δημόσια με τους πρωταγωνιστές του παρελθόντος μας, αυτή τη φορά με στόχο να κλείσουμε τα τραύματά μας και να προχωρήσουμε στο μέλλον πιο ελεύθεροι από καταστάσεις που άλλοι προδιέγραψαν για μας...
(*) Η Π. Κακανοπούλου είναι ιστορικός, δημοσιογράφος
http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/me-aformi-tin-ekdilosi-gia-ti-maxi-toy-kilkis-toy-44-tin-teleytaia-maxi-tis-kato
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου